Đẳng sâm là gì?
Đẳng sâm, hay còn có tên khoa học là Codonopsis sp. Đẳng sâm là loài cây cỏ sống lâu năm, thân leo, rễ dài. Đẳng sâm là một loại thảo dược quý tại Việt Nam, vào những năm 90 lượng đẳng sâm tự nhiên được khai thác lên đến 10 – 30 tấn/ một năm. Tuy nhiên hiện tại, số lượng đẳng sâm tự nhiên ngày càng ít. Đẳng sâm tự nhiên còn được đưa vào sách đỏ Việt Nam năm 1996 để được bảo vệ. Đẳng sâm dược liệu hiện được nuôi trồng là chủ yếu, tại 14 tỉnh miền núi của Việt Nam. Ngoài ra, đẳng sâm còn có ở một số quốc gia khác. Và tại những quốc gia này đẳng sâm có tên gọi khác nhau. Đẳng sâm thuộc họ hoa chuông, thường mọc thành cụm và là loại cây sống lâu năm. Đẳng sâm có vị ngọt, tính mát nên rất lành tính và dễ uống.
Đẳng sâm là cây thân thảo, hay mọc thành cụm và sống lâu năm. Thân cây có màu tím sẫm hoặc hồng tía và thường hay quấn vào các loại cây khác, trên thân có phủ một lớp lông tơ trắng. Lá cây có hình lưỡi mác mọc đối xứng, hoa đẳng sâm có dạng chuông màu xanh ngả vàng rất đẹp. Quả sâm có màu xanh đậm, hình chùy bên trong có nhiều hạt bóng màu nâu đậm. Củ đẳng sâm mọc sâu dưới lòng đất khoảng 50-70cm có màu vàng nhạt gần ngả màu trắng, trên thân củ không nhiều nhánh rễ như các loại nhân sâm thường thấy. Củ sâm sau khi thu hoạch thường sạch sẽ không quá nhiều bùn đất bám và thường có mùi thơm nhẹ.
Phân bổ
Đẳng sâm cũng chia thành 2 loại là đẳng sâm Bắc và đẳng sâm Nam. Trong đó, đẳng sâm Nam được tìm thấy tại một số tỉnh của Trung Quốc và Việt Nam. Đẳng sâm là loại cây rất dễ trồng và chúng cũng mọc hoang ngoài tự nhiên rất nhiều, nhất là những vùng rừng núi phía Bắc của nước ta. Đẳng sâm thường phân bổ ở Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn… và một số tỉnh Tây Nguyên như Kon Tum, Lâm Đồng,.. Riêng đẳng sâm Bắc thì phân bổ ở khu vực Triều Tiên và Đông Bắc Châu Á, chúng thường mọc ở bờ suối và những cánh rừng thưa.
Dược tính
Đẳng sâm và nhân sâm đều là những thảo dược quý được sử dụng làm dược liệu ở nhiều quốc gia. Đẳng sâm có chứa rất nhiều vitamin cùng nhiều khoáng chất tốt cho cơ thể. Một số hoạt chất sinh học được tìm thấy trong thành phần của đẳng sâm như: alkaloid, choline, glucose, inulin, saponin, xylose, fructose… và nhiều nguyên tố vi lượng như: Fe, Mg, Zn…
Công dụng
Theo y học cổ truyền, đẳng sâm thuộc vào loại dược liệu bổ khí. Thành phần của hai loại sâm này đều chứa saponin, nhiều khoáng chất và vitamin và nhiều nguyên tố vi lượng. Nên sử dụng đẳng sâm và nhân sâm đều đem lại những công dụng rất có lợi cho sức khỏe:
- Tăng cường sức đề kháng và chức năng hệ miễn dịch, tăng sức bền vận động, giảm mệt mỏi và chống đỡ bệnh tật cho cơ thể.
- Có tính kháng viêm mạnh mẽ, giúp cơ thể nhanh lành những vết thương, ngăn ngừa nhiễm trùng. Phòng chống một số căn bệnh nhiễm khuẩn.
- Hoạt chất saponin có trong đẳng sâm và nhân sâm giúp lưu thông máu huyết, loại bỏ các thành phần mỡ, cholesterol xấu ra khỏi mạch máu. Tăng cường chức năng của hệ tuần hoàn, kích thích máu lưu thông và bơm đều đến các cơ quan của cơ thể. Bảo vệ tim mạch, ngăn ngừa các căn bệnh như tắc nghẽn, xơ vữa động mạch, đột quỵ.
- Sâm còn tác dụng an thần, giảm stress, cải thiện tinh thần, giúp chúng ta minh mẫn hơn, ăn ngủ ngon hơn.
Mặc dù giá trị không cao bằng nhân sâm, nhưng công dụng lại có thể sánh ngang nên đẳng sâm thường được dùng thay thế nhân sâm trong các bài thuốc. Đặc biệt, đẳng sâm có vị ngọt, tính bình, lành tính, không độc nên dễ dùng và không kén người sử dụng như nhân sâm.
